Ağız ve diş sağlığını korumak, sporcunun performansını arttırmaya yardımcı olur. Spor esnasında oluşabilecek travmatik yaralanmaları azaltmasının yanı sıra diş sert dokularını yiyecek ve içeceklerin oluşturacağı asidik ortamdan korumayı da hedefleyen sporcu plakları günümüzde dijital diş hekimliğinin olanaklarıyla daha kısa sürede üretilebilmektedir.
Spor içecekleri, sıvı veya katı gıda takviyeleri şeklinde alınan ürünler; yüksek serbest şeker ve asidik yapıları nedeniyle diş sert dokularında önemli zararlara neden olabilirler. Sporcu plakları bu teması engelleyerek diş sert dokularını koruma altına alabilmektedir.
Özellikle temas sporları yapan kişilerde sporcu plağı (mouthguard- ağız koruyucu) kullanımı, ciddi ağız-diş yaralanmalarının önüne geçmeye yardımcı olur. Buz hokeyi, boks, tekvando, amerikan futbolu, futbol, basketbol gibi bazı performans sporlarında gerçekleşebilecek kazalarda alınan darbelerin oluşturacağı hasarı en aza indirmek için diş hekimleri sporcu plaklarını önermektedir. Bu tip sporlarda gerçekleşen kazalar çene ve yüz bölgesini etkileyebilmektedir. Çeneye alınan darbe yumuşak doku hasarının yanında diş ve çene kemiğinde de hasara neden olabilmektedir.
Sporcu plakları nasıl temin edilebilir?
Sporcu plakları 3 farklı şekilde olabilmektedir:
- Prefabrike (hazır) tip plak
- Isıyla şekillenen tip plak
- Diş kliniğinde özel üretilen tip, kişiye özel sporcu plağı
Ağız koruyucu dişlikler spor malzemesi satan mağazalardan hazır olarak da alınabilir. Fakat bunlar standart olarak hazırlanır ve dişlere tam olarak uymayabilir dolayısıyla tam ve etkili koruma sağlayamayabilirler. Hatta bazı hazır ürünler sporcunun ağız ve dişlerine tam oturmadığı için faydadan çok zarar verir.
Kliniklerde özel üretilen sporcu plakları (mouthguard-ağız koruyucu) kişinin ağız içi ölçüsü alınarak kişinin dişleriyle birebir uyumlu olarak üretilir. Yeterli kalınlıkta ve çene ekleminin doğru pozisyonu ile doğal uyuma sahip olan bir sporcu plağı ile oluşabilecek sarsıntıların kafatasına ulaşmadan önce dağılması sağlanarak oluşabilecek hasar önlenebilir veya travmanın şiddeti azaltabilir.
Amerikan Diş hekimleri Birliği (ADA) sporculara çene, diş ve baş yaralanmalarından korunabilmeleri için diş hekimleri tarafından özel olarak üretilmiş bir sporcu plağı (mouthguard- ağız koruyucu) kullanmalarını önermektedir.
Sporcu plakları ne sıklıkla yenilenmelidir?
Sporcunun yaşına göre, ortodontik tedavi görüp görmediğine göre yapılan sporcu plakları zamanla değiştirilmelidir. Özellikle çocuklarda, çocuğun gelişimine göre koruyucu plaklar zamanı gelince mutlaka değiştirilmelidir. Aksi takdirde çocuğun büyüme ve gelişimine olumsuz etkiler yapabilir.
